CÁC PHƯƠNG PHÁP GIÁO DỤC TRẺ MẦM NON

Thế giới hiện nay đang tập trung vào việc xây dựng hệ thống giáo dục trực tuyến, cùng với sự quan tâm đặc biệt đến các phương pháp giáo dục cho trẻ mầm non. Montessori, Steam, Reggio Emilia, Steiner, Forest School... là những phương pháp nổi bật hiện nay. Vậy làm thế nào để chọn được một trường mầm non phù hợp cho con bạn?

Chúng tôi xin mời các bậc phụ huynh cùng tìm hiểu về các triết lý và thông tin của 8 chương trình/phương pháp giáo dục mầm non để có thể đưa ra sự lựa chọn tốt nhất cho con mình.

1. Phương pháp giáo dục Montessori

Chương trình Montessori được xem là một phương pháp giáo dục toàn diện và đã gây được tiếng vang lớn tại thị trường giáo dục Việt Nam trong nhiều năm qua. Phương pháp này được phát triển bởi bác sĩ và nhà giáo dục Maria Montessori, với trọng tâm là phát triển khả năng học tập của trẻ. Các giáo viên Montessori cần có bằng đại học hoặc sau đại học về giáo dục mầm non và chứng chỉ Montessori.

Cách tiếp cận của Montessori chú trọng vào bản chất tự nhiên, sự sáng tạo và thực hành, với sự hướng dẫn nhẹ nhàng từ giáo viên. Mục tiêu chính là phát triển giác quan, nhân cách, kỹ năng sống thực tế và khả năng học hỏi của trẻ.

2. Phương pháp giáo dục Steiner

Phương pháp giáo dục Steiner hiện đang được áp dụng tại một số trường mầm non ở Sài Gòn và Hà Nội. Phương pháp này chú trọng đến ba yếu tố cơ bản của trẻ là suy nghĩ, cảm xúc và ý chí. Giáo dục Steiner khuyến khích trẻ sống gần gũi với thiên nhiên, tránh xa các tác động tiêu cực từ công nghệ, và phát huy trí tưởng tượng cùng tư duy sáng tạo của mỗi trẻ.

Giáo viên trong phương pháp này đóng vai trò là người hướng dẫn, giúp trẻ học tập một cách vui vẻ và khám phá đa dạng các môn học như thủ công, hội họa, điêu khắc, kịch nghệ, ngôn ngữ, toán học, khoa học... Từ đó, trẻ có thể nhận ra điểm mạnh và đam mê của bản thân. Một điểm đặc trưng quan trọng của phương pháp Steiner là các trường học trong hệ thống này không phán xét, không so sánh và không có sự cạnh tranh, áp dụng từ cấp mầm non cho đến hết phổ thông.

3. Phương pháp giáo dục Reggio Emilia

Các trường Reggio Emilia được thành lập ở Ý từ những năm 1940, và ngày nay nhiều trường ở Việt Nam đang chấp nhận và áp dụng triết lý này.

Cách tiếp cận của Reggio khuyến khích việc khám phá và tập trung vào tầm quan trọng của cộng đồng và sự tự thể hiện. Học sinh được gợi mở và tự dẫn dắt, học qua nghệ thuật, dự án và các hoạt động phản ánh ý tưởng, sở thích của con.

Không có chương trình học chính quy của Reggio hay các chứng chỉ vì Reggio không phải là một phương pháp mà là một lý thuyết và thực tiễn giáo dục.

4. Phương pháp giáo dục HighScope

Chương trình giảng dạy HighScope sử dụng phương pháp được thiết kế cẩn thận và tập trung vào sự tham gia tích cực khi học tập của trẻ. Trẻ học tập tích cực bằng cách thực hành những kinh nghiệm với môi trường xung quanh, và được hỗ trợ thông qua những thói quen nhất quán hàng ngày.

HighScope có sự nghiêng về học thuật với những trải nghiệm được lên kế hoạch trong các môn cơ bản như toán học, đọc và khoa học.

5. Phương pháp giáo dục Glenn Doman

Phương pháp Glenn Doman là một chương trình học trong đó bố mẹ đóng vai trò là người thầy, cùng đồng hành và hướng dẫn con trong suốt quá trình học. Glenn Doman giúp phát triển toàn diện trẻ về thể chất, trí thông minh, trí tuệ cảm xúc, và khả năng vượt qua thử thách thông qua các bài học về vận động, ngôn ngữ, toán học, và khám phá thế giới xung quanh. Đây là những kiến thức thiết yếu và hành trang quan trọng cho trẻ trên con đường phát triển sau này. Các thầy cô có thể tham khảo và áp dụng phương pháp này để biến trường học thành một môi trường thân thiện, giúp trẻ thoải mái và hứng thú trong việc học tập.

Phương pháp Glenn Doman dựa trên nguyên tắc quan trọng nhất là "Bố mẹ là người thầy đầu tiên và tốt nhất của trẻ." Vì vậy, thành công của phương pháp này phụ thuộc vào sự đồng hành giữa bố mẹ và giáo viên trong quá trình giáo dục.

6. Phương pháp giáo dục Shichida

Phương pháp Shichida, được phát triển từ những năm 1960 tại Nhật Bản, hiện đang thu hút sự quan tâm của nhiều phụ huynh Việt. Phương pháp này tiếp cận giáo dục qua 4 khía cạnh: phát triển trí não, giáo dục tinh thần, giáo dục thể chất và giáo dục dinh dưỡng. Trong đó, Shichida đặc biệt chú trọng đến việc phát triển trí não, giúp trẻ cân bằng giữa hai bán cầu não, từ đó mở rộng kiến thức, nâng cao khả năng xử lý linh hoạt và nuôi dưỡng đam mê học hỏi. Phương pháp này còn giúp trẻ tăng cường khả năng tiếp thu kiến thức từ môi trường xung quanh một cách hiệu quả.

7. Phương pháp giáo dục STEAM

STEAM bắt đầu từ Hoa Kỳ và đã tạo ra cuộc cách mạng trong giáo dục quốc tế. STEAM là sự kết hợp của STEM (Science – Khoa học, Technology – Công nghệ, Engineering – Kỹ thuật, và Mathematics – Toán học) với Art (Nghệ thuật).

Trước đây, phương pháp STEM chỉ tập trung vào các môn học tự nhiên. Tuy nhiên, với sự quan trọng của Nghệ thuật trong việc thúc đẩy sự sáng tạo và đổi mới, STEAM đã ra đời để kết hợp cả khoa học, công nghệ, kỹ thuật, toán học và nghệ thuật, tạo ra một nền tảng giáo dục toàn diện hơn cho học sinh.

8. Phương pháp giáo dục Forest School

Mô hình giáo dục "Forest School" – lớp học ngoài trời – đang ngày càng được quan tâm tại Việt Nam, mặc dù chưa hoàn toàn phát triển đúng như hình thức ban đầu.

Những lớp học ngoài trời đầu tiên xuất hiện ở khu vực Scandinavia (Đan Mạch, Na Uy, Thụy Điển) vào những năm 1950. Những lợi ích của việc học tập ngoài trời đã được chứng minh và nhanh chóng lan rộng ra các quốc gia phát triển khác, đặc biệt là ở Anh. Vào năm 2008, trường học mô hình “forest school” đầu tiên được mở tại thành phố Ottawa, Canada, và từ đó đã phát triển mạnh mẽ ở Bắc Mỹ.

Không có một mẫu hình cụ thể cho các chương trình học trong rừng, nhưng tất cả đều chú trọng vào việc cho trẻ tham gia vào thiên nhiên một cách thường xuyên và lâu dài. Trẻ em sử dụng các vật liệu tự nhiên để học, tham gia vào các hoạt động sáng tạo và mở rộng kiến thức, trong khi các bài học và hoạt động thay đổi tùy theo từng cảnh quan.

Có thể bạn sẽ thấy trẻ mầm non chơi với dao, đốt lửa, lội bùn, leo cây, hay ngồi ăn giữa rừng – đó chính là phong cách giáo dục của các trường mẫu giáo Bắc Âu.

Vậy tại sao một hệ thống giáo dục tiên tiến và thông minh lại chọn phương pháp giáo dục có vẻ "ngược dòng" với sự phát triển nhanh chóng của giáo dục toàn cầu? Vì sao các bậc phụ huynh ở Bắc Âu, khi đối mặt với cuộc sống hiện đại, lại muốn gửi con về với thiên nhiên?

Hai lợi ích lớn nhất mà trẻ nhận được từ những lớp học ngoài trời là: trí tuệ minh mẫn và cơ thể khỏe mạnh.

Thông qua các trò chơi, trẻ có thể tham gia vào nhiều tình huống khác nhau, phát triển kỹ năng xã hội, thu thập kiến thức mới và khám phá thế giới xung quanh. Khi thiên nhiên là "sân chơi" chính, trẻ sẽ nhận ra rằng có những điều không thể thay đổi, như tiếng gió thổi, tiếng chim hót, ánh nắng mặt trời, những hạt mưa rơi, những cánh hoa tàn, hay những con đường trơn trượt… Tất cả những yếu tố này có sẵn trong thiên nhiên và cho phép trẻ cảm nhận và quan sát. Trẻ thực sự cần không gian để khám phá, tưởng tượng, bò trên mặt đất hoặc leo lên những cành cây cao.