LÀM THẾ NÀO ĐỂ TĂNG CƯỜNG TƯ DUY CHO TRẺ HAI TUỔI?

Giáo dục sớm cho trẻ cần được bắt đầu từ việc rèn luyện tư duy ngay từ khi trẻ hai tuổi. Đây là giai đoạn mà trẻ bắt đầu phát triển khả năng ghi nhớ, tưởng tượng và nhận thức. Khi có nền tảng tư duy vững chắc, trẻ sẽ tiếp thu những lĩnh vực khác một cách nhanh chóng và phát triển khả năng lý luận riêng của mình.

Một trong những phương pháp hiệu quả để tăng cường tư duy cho trẻ từ 2 đến 4 tuổi là thông qua việc học các kỹ năng tư duy hình ảnh hoặc kỹ năng nhận thức thị giác. Đây là loại tư duy đầu tiên mà trẻ hai tuổi cần được rèn luyện, và nó đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển tư duy ngôn ngữ cũng như khả năng ghi nhớ hình ảnh. Hình thành tư duy này giúp trẻ giải quyết được vấn đề khó đọc và cải thiện khả năng đọc nhanh, ghi nhớ tốt hơn.

Trong tư duy hình ảnh, có 7 loại kỹ năng, trong đó có Visual Closure, là khả năng hình dung toàn bộ hình ảnh mặc dù chỉ được cung cấp một phần thông tin hoặc chỉ nhìn thấy một phần của hình ảnh. Kỹ năng này sẽ giúp trẻ đọc và hiểu nhanh hơn, vì đôi mắt của trẻ không cần phải xử lý từng chữ một mà có thể nhanh chóng đọc được cả một đoạn văn dài. Để rèn luyện kỹ năng này cho trẻ, có thể sử dụng các trò chơi như tìm bóng – hình, hoặc cho trẻ xem một phần của hình ảnh và yêu cầu tìm ra hình ảnh đầy đủ. Điều này sẽ giúp tăng cường tư duy hình ảnh cho trẻ một cách hiệu quả.

Một số bài tập để rèn luyện Visual Closure:

Luyện tập tư duy hình ảnh về động vật.

Luyện tập tư duy hình ảnh qua các hoạt động khác nhau.

Visual Closure là khả năng hình dung được toàn bộ hình ảnh dù chỉ được cung cấp một phần thông tin hoặc chỉ nhìn thấy một phần hình ảnh

Visual Figure Ground: Đây là khả năng nhận diện và xác định một hình ảnh cần tìm trong một nền hoặc trong nhiều hình ảnh xung quanh. Rèn luyện kỹ năng này sẽ giúp trẻ tập trung vào các chi tiết, chẳng hạn như nhận diện màu sắc, hình khối, vật thể trong nền ảnh, hoặc các chữ cái trong bảng chữ cái lớn. Các trò chơi như vậy sẽ giúp tăng cường khả năng tập trung của trẻ.

Visual Form Constancy: Kỹ năng này giúp trẻ nhận ra một vật dù ở trong những bối cảnh khác nhau, bất kể sự thay đổi về hình dạng, kích thước hay định hướng của vật. Kỹ năng này có thể được luyện qua các trò chơi, ví dụ như tìm kiếm hình dạng của một vật hoặc loại quả được thể hiện qua các hình dạng khác nhau, có thể có cùng kích thước hoặc không.

Visual Memory: Đây là khả năng ghi nhớ và ngay lập tức nhớ lại đặc tính của một đối tượng hoặc nhiều đối tượng. Kỹ năng này có thể được luyện qua các trò chơi ghi nhớ, như trò space memory của Shichida, trong đó trẻ sẽ được xem một hình ảnh và sau đó phải nhớ lại hình ảnh đó sau 5-20 giây, tùy theo khả năng ghi nhớ của trẻ. Các trò chơi như matching game cũng giúp rèn luyện kỹ năng này. Đây là kỹ năng quan trọng không chỉ cho trẻ mà còn cho cả người lớn trong việc cải thiện khả năng ghi nhớ.

Visual Sequential Memory: Đây là khả năng ghi nhớ các đối tượng theo một thứ tự đúng. Đây là một dạng nâng cao của visual memory, và chỉ phù hợp với trẻ từ 4 tuổi trở lên, vì vào giai đoạn này, trẻ đã có khả năng tư duy cao hơn và nhận thức đầy đủ về các sự kiện và vấn đề. Khi luyện thành thạo kỹ năng này, trẻ có thể đánh vần trôi chảy và học chữ nhanh chóng. Đây là một kỹ năng rất quan trọng trong việc học chữ và viết chữ vì tính logic cao, đòi hỏi sự sắp xếp đúng thứ tự các sự vật và hiện tượng.

Bài học về “kiểu mẫu” là một trong những ví dụ điển hình của kỹ năng Visual Sequential Memory

Vì vậy, nhiều bậc phụ huynh khi quá vội vàng cho con chơi các trò chơi liên quan đến Visual Sequential Memory thường gặp phải thất bại, vì sự nôn nóng này cũng giống như khi ép con học chữ quá sớm. Các trò chơi để rèn luyện kỹ năng này thường bao gồm các bài tập như pattern, story sequence, hoặc what comes next.

Kỹ năng này giúp trẻ có khả năng nhận diện những sự khác biệt nhỏ giữa các đối tượng tương tự nhau. Rèn luyện kỹ năng này giúp trẻ quan sát chính xác và tránh nhầm lẫn khi học đọc hay làm toán, đặc biệt là giữa các số hoặc chữ có hình dạng gần giống nhau.

Các trò chơi để phát triển kỹ năng này thường là các trò matching nhận diện hình ảnh đồng dạng nhưng khác biệt ở một số chi tiết, hoặc different and same (khác nhau và giống nhau).

Visual Spatial Relations: Đây là khả năng nhận thức được vị trí của các vật thể trong không gian.

Trẻ nhỏ nếu yếu kỹ năng này thường gặp khó khăn trong việc nhận thức vị trí các vật thể như trên, dưới, trái, phải, và dễ bị nhầm lẫn về khoảng cách hoặc va phải đồ vật khi di chuyển.

Để luyện tập kỹ năng này, trẻ có thể tham gia các trò chơi như matrix, TIC-TAC-TOE, Slap-Tap, hay các trò chơi tìm kiếm các vị trí như trên dưới, trái phải... Những trò chơi này giúp trẻ cải thiện khả năng nhận thức không gian một cách hiệu quả.

Nhận biết hình học không gian dưới nhiều góc khác nhau cũng một dạng của Visual Spatial Relations

Visual Discrimination (Phân biệt hình ảnh)

Để phát triển tư duy hình ảnh cho trẻ và giúp tăng cường khả năng tư duy từ sớm, trước tiên, phụ huynh cần dạy con các khái niệm và kỹ năng cơ bản để trẻ có thể bắt đầu nhận thức:

Dạy màu sắc:

Dạy màu sắc là bước đầu tiên khi rèn luyện tư duy hình ảnh cho trẻ. Đối với trẻ 2 tuổi, việc dạy màu sắc có thể khá trừu tượng, vì vậy phụ huynh cần kết hợp dạy màu với đồ chơi để con dễ tưởng tượng và nhận biết hơn.

Phụ huynh cũng có thể pha màu vẽ vào nước, cho vào các lọ riêng biệt và giới thiệu với con. Để luyện tư duy hình ảnh hiệu quả, trẻ cần nhận biết ít nhất 6 màu cơ bản.

Dạy các hình dạng cơ bản:

Dạy con về các hình dạng cơ bản như hình tròn, hình vuông, hình tam giác, giúp trẻ nhận biết sự đa dạng trong các hình học xung quanh.

Dạy về vị trí:

Các khái niệm về vị trí như "xe trên đường", "quần áo trong tủ", "sách trên kệ", "trái phải", "trên dưới"... là những điều cơ bản cần dạy cho trẻ. Phụ huynh càng dạy được nhiều khái niệm về vị trí càng tốt.

Dạy về sự so sánh:

Hướng dẫn trẻ so sánh các đặc điểm như hình dạng, kích thước (lớn – bé, to – nhỏ), độ dày (dày – mỏng), chiều dài (dài – ngắn), trọng lượng (nặng – nhẹ). Phụ huynh có thể bắt đầu bằng cách quan sát đồ vật xung quanh và sau đó in thêm ảnh mô tả để trẻ dễ hình dung.

Khi trẻ đã nắm vững những kỹ năng cơ bản này, phụ huynh có thể áp dụng các trò chơi liên quan đến tư duy hình ảnh, bắt đầu từ mức độ dễ đến khó, để giúp trẻ phát triển tư duy một cách hiệu quả ngay từ độ tuổi sớm.